การที่คนเราจะอยู่ด้วยกันได้นาน จะต้องมีความเหมือน มีความสอดคล้องกัน เช่นสอดคล้องกันในเรื่องของศีล

    ศีลในที่นี้หมายถึงความประพฤติปฏิบัติ หากว่าเป็นคนที่มีความประพฤติปฏิบัติไปในแนวทางเดียวกัน เช่นเป็นคนที่ชอบทำบุญ ไม่ต้องการเบียดเบียน ใฝ่ในธรรมะ อันนี้ก็จะอยู่กันได้นาน

    พูดง่าย ๆ คือมีการดำเนินชีวิตไปในแนวทางเดียวกัน แต่ถ้าสวนทางกันหรือไม่เหมือนกัน ก็อยู่ด้วยกันได้ยาก เช่น คนหนึ่งอยากรวย แต่อีกคนใฝ่ธรรม คนหนึ่งโลภเพราะคิดว่ามีเงินจึงจะมีความสุข แต่อีกคนเห็นว่าการสละการปล่อยวางมีความสุขกว่า อย่างนี้ก็อยู่กันลำบาก อยู่ด้วยกันไม่ยืด

    นอกจากศีลแล้ว ประการต่อมาก็คือ การแบ่งปัน หรือ จาคะ คือต้องมีจิตใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่เหมือนกัน ถ้าหากบางคนตระหนี่ก็จะอยู่กับคนที่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ไม่ได้ เพราะฉะนั้นต้องมีความเหมือนกันในแง่นี้ด้วย

    ศรัทธา และ ปัญญา ก็เช่นกัน มีศรัทธาคล้าย ๆ กัน มีปัญญาเสมอกัน ก็อยู่กันได้นาน ธรรมทั้ง ๔ ประการเรียกว่า สมชีวิธรรม คือ ธรรมที่ทำให้คู่สมรสมีชีวิตที่กลมกลืนกัน ครองคู่กันได้นาน

     เรื่องนี้สำคัญมากคือการมีสาระของชีวิตสอดคล้องไปในทางเดียวกัน แต่ว่าถ้าต่างกันหรือสวนทางกัน จะอยู่ด้วยกันลำบาก สรุปก็คือสิ่งที่จะทำให้อยู่ด้วยกันได้ดีที่สุดคือธรรมะ หากมีธรรมะเหมือนกันก็จะยึดเหนี่ยวประสานน้ำใจให้เป็นหนึ่งเดียวกันมากขึ้น ธรรมทั้ง ๔ ประการจะทำให้อยู่กันได้นาน แต่ส่วนใหญ่เรามักจะดูกันแต่รูปร่างหน้าตา หรือไม่ก็ดูแต่เปลือกนอก เช่นว่ารวยไหม มีทรัพย์สินเงินทองเท่าไร เหล่านี้เป็นของชั่วคราวประเดี๋ยวประด๋าว คือไม่สามารถที่จะยึดเหนี่ยวจิตใจได้จริง

     รูปร่างหน้าตาที่สวย ภูมิใจได้ประเดี๋ยวประด๋าว พออยู่ไปนานๆ เจอทุกวันๆ นอนด้วยกัน อยู่บ้านเดียวกัน เดี๋ยวก็เบื่อ เหมือนกับการกินหูฉลาม แม้จะอร่อย แต่ถ้ากินทุกวันๆ วันละสามมื้อ ไม่นานก็เบื่อ ความสุขแบบนี้เรียกว่ากามสุข เป็นของประเดี๋ยวประด๋าว เบื่อง่าย ทำให้ต้องแสวงหาสิ่งใหม่ๆ อยู่เรื่อย แม้กระทั่งนางเอกพระเอกแต่งงานกัน บางทีอยู่กันแค่สองสามปีก็เลิกกัน เพราะความรู้สึกว่าเขาสวยเขาหล่อนั้นเป็นความรู้สึกที่จืดจางได้ แต่ว่าถ้าเป็นความดี มันยึดเหนี่ยวจิตใจได้นาน เหมือนกับคนเรากินน้ำหวาน เรากินไม่ได้ทั้งวันหรอก แต่เรากินน้ำจืดเรากินได้ทั้งวัน กินได้ทุกวันด้วย ไม่รู้จักเบื่อ

     อันนี้เป็นสิ่งที่คนสมัยนี้ไม่ค่อยได้ตระหนัก รักกันเพียงเพราะรูปร่างหน้าตา อย่างนี้เรียกว่ารักไม่เป็น คิดว่าอารมณ์ความรู้สึกหวือหวาชั่วครั้งชั่วคราวมันคือความรัก แต่ที่จริงแล้วมันเป็นราคะมากกว่า ราคะเป็นสิ่งที่ผูกใจได้ประเดี๋ยวประด๋าว ตื่นเต้นชั่วครั้งชั่วคราวเท่านั้นเอง ถ้าเป็นความรักที่แท้จะผูกจิตประสานใจให้อยู่กันได้นาน

พระไพศาล วิสาโล