มีชีวิตอยู่ด้วยความหวังนั่นแหละ ความหวังมันจะกัด มันจะขบอยู่ตลอดเวลาเลย มันเป็นสัตว์ร้าย ความหวัง ทีนี้เราไม่มีชีวิตอยู่ด้วยความหวัง เรามีชีวิตอยู่ด้วยสติปัญญา ๆ ระลึกไว้ดีแล้วก็ทำไป ๆ เราไม่ต้องหวัง ให้มันกัดเรา ทีนี้สิ่งเหล่านั้นมันก็ดำเนินไป ๆ จนถึงเวลาที่มันมีผล มันก็ได้ผลแหละ

แม่ไก่บ้าชาวนาบ้า

ในเรื่องนี้ พระพุทธเจ้าท่านก็ได้ตรัสไว้เหมือนกันว่า แม่ไก่มันไข่ออกมา แล้วมันก็ฟักไข่ นอนทับไข่เท่านั้นแหละ มันไม่ต้องหวังว่าลูกไก่จงออกมา ไม่มีแม่ไก่บ้าตัวไหนที่มันจะหวังว่า ลูกไก่จงออกมา ลูกไก่จงออกมา, แล้วมันก็นอนทับไข่ให้ถูกต้อง ๆ ให้ถูกต้อง จะเห็นว่ามันคุ้ยบ้าง มันเขี่ยบ้าง มันพลิกบ้าง มันอะไรบ้าง มันก็ทำให้ถูกต้อง แล้วพอถึงเวลา ลูกไก่มันก็ออกมา

ฉะนั้น อย่าทำอะไรด้วยความหวัง ๆ ให้ความหวังมันกัดเอา ๆ กัดเอา ๆ ไม่เท่าไรจะเป็นโรคประสาท ไม่เท่าไรจะเป็นบ้าหรือว่าอาจจะตาย นี่เรื่องอนาคตเป็นอย่างนี้หรือเราเป็นชาวนา เราก็ไถนา แล้วก็ดำข้าว แล้วก็ปลูกต้นข้าว อย่าไปหวังว่าข้าวจงออกมา ๆ ข้าวจงออกมา มันจะเป็นชาวนาบ้า

คือต้องรู้จักดำรงจิตใจให้ถูกต้อง ว่าเมื่อคิดก็คิดแหละ คิด ๆ คิด ๆ ครบถ้วน รอบคอบ, จะคิดหน้าคิดหลัง คิดตรงกลาง คิดข้างบน คิดข้างล่าง คิดให้ถูกต้องหมดแล้ว สรุปความว่าเราต้องทำอย่างนี้แล้ว ทีนี้เราก็ทำด้วยสติปัญญา อย่าทำด้วยความหวัง ทำด้วยความหวังคือทำด้วยความหิว ความหิวนั้นไม่ใช่ของสนุก มันเป็นทุกข์ นี่คำสอนของพระพุทธเจ้าท่านตรัสไว้อย่างนี้ แต่คนเดี๋ยวนี้ คนในโลกเดี๋ยวนี้ เขาไม่พูดอย่างนี้ เขาไม่สอนอย่างนี้ เขาสอนเด็ก ๆ ให้อยู่ด้วยความหวัง ให้ทำด้วยความหวัง ให้มันกัดเอาๆ

ทีนี้ความหวังนั้นน่ะ มันผิดหวังเพราะมันไม่มาทันตามที่หวัง ก็เท่ากับผิดหวัง พอเราลงมือหวัง มันก็ผิดหวัง ทนอยู่ ถ้าทนไม่ได้ก็ขโมยแหละ ก็ต้องทำชั่วอย่างใดอย่างหนึ่ง เพราะมันยังไม่ได้ตามที่หวัง

ฉะนั้น เราทำจิตใจปรกติ อย่าให้อนาคตมันทรมานใจเรา อย่าให้ความหวังถึงสิ่งในอนาคตนั้น มันทรมานจิตใจของเรา

พุทธทาสภิกขุ